Miloš Nikolić, čijeg su djeda Jovu ubile ustaše drugog dana Trojčindana 1943. godine u Srebrenici zajedno sa još 250 srpskih civila, rekao je Srni da su komunističke vlasti prikrivale istinu i navođenje imena žrtava ovog zločina, iako je svima bilo poznato da su jedinice NDH-a monstruozno pobile srpske civile na njihovim ognjištima.
Nikolić kaže da se ustaški zločin u Srebrenici dogodio 14. juna 1943. godine, odnosno drugi dan Trojčindana, a u obližnjim selima Zalazje i Vitlovci zločini su počinjeni dan kasnije, 15. juna ili treći dan Trojica.
On ističe da je poznato da Trojčindan nije uvijek istog datuma, ali da se u Srebrenici već godinama pomen žrtvama ustaškog zločina obavlja na taj veliki pravoslavni praznik i ta se praksa nastavlja i ove godine.
“Sutra će biti služen parastos i prislužene svijeće za pokoj duša srpskih žrtava koje su ubijene samo zato što su bili Srbi i nikakvo njihovo ideološko opredjeljenje nije bilo razlog za počinjeni zločin jer nisu pripadali nijednoj partiji ili pokretu”, kaže Nikolić.
On navodi da mu je o tim zločinima pričala komšinica Milena Jovanović koja je skrivena gledala šta ustaše rade, ali je, na sreću, preživjela jer je nisu otkrili. Ustaše su sve ostale mještane koje su stigli svirepo ubili.
“U Srebrenici su ustaše 14. juna 1943. godine, prema njihovim pisanim dokumentima, ubile više od 155 srpskih civila. Zajedno sa njima ubijena je i porodica jednog Jevreja stomatologa i porodica jednog muslimana – predsjednika suda u ovom mjestu, koji je bio oženjen Srpkinjom”, ispričao je Nikolić, čiji je djed Jovo sa snahom Vasilijom i petočlanom jevrejskom porodicom ubijen u kući u kojoj on sada živi.
Ubijena jevrejska porodica, prema Nikolićevim saznanjima, bila je u srodstvu sa književnikom Isakom Samokovlijom.
Nikolić se godinama interesuje i prikuplja podatke o ovom stradanju i kaže da tačan broj žrtava nikada nije utvrđen, ali da je nedavno došao do podatka, koji nije nigdje pominjan, da je ovdje ubijena Zorka Burlica iz Vlasenice sa petoro djece i majkom Martom Vasić.
On dodaje da je narednog dana u selu Zalazje ubijeno još 97 Srba, a prema nekim podacima 107, među kojima 45 članova porodice Rakić, 16 Maksimovića i 15 Dragičevića.
U dokumentima NDH navodi se da je Francetićev legionar, ustaški satnik Josip Korelec zbog pogibije svog brata u borbama kod Srebrenice naredio da se izvrši odmazda i predvodio je masakriranje koje su ustaše, uz pomoć nekih domaćih pristalica, svirepo počinile nad srpskim civilima.
“Ubijali su sve Srbe koje su zatekli u kućama. Stradale su kompletne višečlane porodice Stevanović, Krstić i druge. Ubijeno je pet članova porodice pekara Ostoje Stevanovića, kao i 15 civila iz srebreničkog sela Brežani koji su se tog dana zatekli u Srebrenici. Među ubijenim nije bio nijedan vojnik, a civili su ubijani monstruozno na različite načine”, priča Nikolić.
Prema njegovim riječima, ploče sa imenima stradalih nalazile su se u srebreničkoj crkvi, ali su u posljednjem ratu polupane i nestale jer su tako potomci srpskih ubica htjeli da izbrišu istorijske činjenice i pamćenje o srpskom stradanju na ovom prostoru.
Nikolić naglašava da broj i imena svih stradalih 14. juna 1943. godine na ovom području nikada nisu tačno utvrđeni, jer to nije bio interes komunističkog sistema, ali se zna da je nakon Drugog svjetskog rata taj ustaški oficir osuđen u Zagrebu i kažnjen nekom simboličnom zatvorskom kaznom za zločin koji je počinio i ubrzo oslobođen.
“Tijela ubijenih su naknadno sakupljena i bila su bačena i djelimično zatrpana u jamu na lokaciji u blizini današnje policijske stanice odakle je prilikom izgradnje kolektora dio posmrtnih ostataka 1971. godine prenesen u ovu kosturnicu, a dio iz drugih jama nikada nije prenesen i dostojno sahranjen”, prisjeća se Nikolić.
Nakon svirepog zločina počinjenog u Srebrenici, sljedećeg dana, treći dan Trojčindana, ustaše su napravile pokolj i u srpskom srebreničkom selu Zalazje, gdje su ubili i poklali više desetina mještana.
NJihova tijela sahranjena su u spomen-kosturnicu u tom selu pored koje je još jedno spomen-obilježje poginulim Srbima iz Zalazja i okoline koje su muslimanske snage ili potomci ustaša pobile na Petrovdan 1992. godine.
Prema zvaničnim podacima, u Srebrenici i na Zalazju prije 75 godina ubijeno je 229 Srba, od kojih je 80 djece, a prema nezvaničnim podacima, za ta dva dana u Srebrenici i okolnim selima ubijeno je više od 250 srpskih civila.
Nikolić ističe da su u Drugom svjetskom ratu nestala sva srpska sela na širem području srebreničke mjesne zajednice Sućeska, kao što su Slatina, Lipovac, Žedanjsko, Šušnjari i još neki srpski zaseoci i njihova imanja su nakon rata na misteriozan način zaposjeli i prisvojili muslimani, a za nestanak njihovih vlasnika nikada niko nije odgovarao.
Prema njegovim riječima, komunistička vlast je ovaj zločin zanemarivala, žrtve nazvala pripadnicima antifašističkog otpora, iako se radilo o srpskim civilima koji nisu imali veze sa bilo kakvom ideologijom.
“Da je riječ o falsifikovanju istorijske stvarnosti pokazuje još uvijek sačuvani reljef na komunističkom spomeniku na kojem su prikazani Nijemci koji ubijaju partizane, što je neistina, jer ovdje uopšte nije bilo Nijemaca, nego su komšije-ustaše pobile srpske civile samo zato što su bili Srbi”, kaže Nikolić.
On poručuje da konačno treba da se uradi ploča sa imenima ubijenih srpskih civila i postavi kod ove spomen-kosturnice, te napominje da Bošnjaci svoje žrtve ukopavaju samo identifikovane i da i Srbi treba to da učene kako se ovim žrtvama opet ne bi dala neka lažna etiketa.
Istoričar Draga Mastilović sinoć je na promociji zbornika dokumenata “Zločin genocida nad Srbima u Srebrenici u Drugom svjetskom ratu” rekao da je ovdje bila jasna namjera da se Srbi unište i biološki nestanu sa ovih prostora jer su ubijani djeca i žene.
Mastilović je tu tvrdnju argumentovao pronađenim dokumentima u Arhivu BiH o vještačenju koje je obavljeno nekoliko dana nakon trojičindanskog zločina, a koji su decenijama skrivani od javnosti.
Riječ je o uviđaju i vještačenju načina ubistava i identifikaciji žrtava, koje je obavio stručni tim predvođen sudijom Vejsilom Hadžibegićem koji je vjerovatno sarađivao sa komunistima i jedan primjerak zapisnika sakrio i sačuvao.
Iz tih dokumenata došlo se do imena 229 ubijenih, a veliki broj ubijenih nije bilo moguće identifikovati.
U tim dokumentima je i spisak pripadnika ustaške 29. bojne koja je izvršila pokolj za koji nije izrečena kazna, a tadašnji zaključak ustaškog suda u Sarajevu je da se obustavljaju sve dalje radnje na tom slučaju i da se on prepušta zaboravu.
Do saznanja se ipak došlo i iznad nekadašnje “partizanske” kosturnice 2015. godine podignut je krst, a prije dvije godine i spomen-ploča na kojoj su upisani podaci o žrtvama i počiniocima tog zločina.
