Grad Istočno Sarajevo nastoji da predano radi na očuvanju kulture pamćenja. Realizuje niz projekata memorijalizacije i očuvanja srpskog istorijskog legitimiteta i nacionalnog identiteta. Gradi se Memorijalni kompleks posvećen stradalim srpskim civilima Sarajeva i Sarajevsko–romanijske regije u 20. vijeku. Započeta je memorijalizacija žrtava NATO bombradovanja, a spomen-obilježje biće na Palama. Hram Svetog Stefana u rodnom mjestu Srpske biće svojevrsna oda našoj Republici
Samostalni stručni saradnik za memorijalizaciju i kulturu pamćenja u Gradskoj upravi Istočno Sarajevo Svjetlana Samardžija rekla je Srni da je Gradska uprava, na inicijativu gradonačelnika LJubiše Ćosića, prije pet godina pokrenula niz projekata koji obuhvataju intenzivan rad na očuvanju kulture pamćenja i projekte memorijalizacije.
“Znajući da je zaborav ubijanje istine, ali i istorije i da nam je zaborav donio masovno stradanje krajem devedesetih, odlučili smo se da rad na očuvanju istorijskog pamćenja bude jedan od prioriteta u Upravi”, naglasila je ona.
MEMORIJALNI KOMLEKS NIJE NAŠA ŽALOPOJKA, VEĆ PRAVO NA NEZABORAV
Samardžija je pomenula rad na izgradnji Memorijalnog kompleksa posvećenog stradalim srpskim civilima Sarajeva i Sarajevsko–romanijske regije u 20. vijeku.
Ona je istakla da je Ćosić inicirao da na jednom mjestu budu sabrana imena stradalih civila u protekla tri rata, što, ukazala je, nije radio ni kralj nakon Velikog rata, a pogotovo ne socijalistička Jugoslavija. Prema njenim riječima, iz Gradske uprave je potekao koncept Kompleksa, u kojem je lani postavljena skulptura Bijelog anđela.
“Danas nas mileševski Anđeo gleda i njegove oči su uprte u naš narod. To nisu oči prijekora niti mržnje, to su oči ljubavi, ali i vapaj na sve da ne zaborave grad prema kome on pokazuje svojom rukom. Pokazuje upravo Sarajevo – grad koga je stvorila srpska elita i poznate porodice Jeftanovići, Despići, Hadžiristići, grad u kome se nalazi najstariji pravoslavni objekat u BiH – Stara crkva na Baščaršiji i grad u kome više nema Srba”, istakla je Samardžija.
Ona je ocijenila da je posao od gotovo četiri godine urodio plodom jer na panelima u okviru Memorijalnog kompleksa danas mogu da se izlistaju imena svih civila interniranih u logore u toku Velikog rata, ubijanje i odvođenje u jame tokom Drugog svjetskog rata, ali i tokom posljednjeg, kada je Sarajevo postalo grobnica mnogih koji su se odvažili da ostanu u tom gradu u toku ratnih dejstava.
“Kompleks nije naša žalopojka, već pravo na nezaborav i najistoričniji i najistinitiji prikaz kontinuiteta srpskog naroda i njegovog opstanka nakon egzodusa 1996. godine. A kako? Kroz jedino što je oduvijek bilo naš oslonac i naš čuvar, a to je Srpska pravoslavna crkva”, napomenula je Samardžija.
MITROPOLIJA DABROBOSANSKA 805 GODINA ČUVAR SABORNOSTI I IDENTITETA SRPSKOG NARODA
Srpska pravoslavna crkva, Mitropolija dabrobosanska je već 805 godina čuvar jedinstva, sabornosti i identiteta srpskog naroda.
“Ona je sa svojim jurisdikcijskim granicama jasan pokazatelj granica nekadašnje oblasti Pavlovića u srednjem vijeku koja je bila u sastavu kraljevstva Tvrtka Prvog, kao takva opstaje i ostaje uprkos stradavanju sveštenstva, uprkos odvođenju u logor mitropolita Petra Zimonjića. Mi smo, kao Gradska uprava svoj put odredili još 1998. godine, kada smo za svog zaštitnika uzeli ovog sveca stradalog za odbranu ćirilice, srpstva i pravoslavne vjere”, rekla je ova istoričarka.
Prema njenim riječima, diskurs očuvanja kulture pamćenja kroz memorijalizaciju neće biti okončan završetkom Memorijalnog kompleksa.
Ona je podsjetila da je u proteklom periodu, u saradnji sa Mitropolijom, podignuto spomen-obilježje posvećeno sjećanju na ustaške zločine nad srpskim življem trebevićkog kraja u toku Drugog svjetskog rata, ali i u znak sjećanja na poginule ustanike i borce Jugoslovenske vojske u otadžbini, Narodnooslobodilačkog i Odbrambeno-otadžbinskog rata.
“Kada kročite u portu jedine crkve brvnare u Mitropoliji dočekaće vas dvoglavi orao sa krunom Karađorđevića koji krilima čuva krst. Simbol sustradavanja Crkve i države, Crkve i naroda i njihove simbioze”, ukazala je Samardžija.
NA PALAMA SPOMEN-OBILJEŽJE ŽRTVAMA NATO BOMBARDOVANJA
Samardžija je navela da je započeta i memorijalizacija žrtava NATO bombradovanja, a spomen-obilježje će biti smješteno na Palama.
“NATO bombardovanje Republike Srpske pod kodnim imenom operacija `Namjerna sila` i operacija `Mrtvo` trajalo je od 30. avgusta do 20. septembra 1995. godine. Avijacija NATO-a bombardovala je položaje Vojske Republike Srpske u takozvanim zonama bezbjednosti UN /Sarajevo i Goražde/, ali i druge položaje Vojske Republike Srpske i relejne uređaje /kod Banjaluke, na Ozrenu i drugim mjestima/ od 29. avgusta do 14. septembra 1995. godine”, rekla je ona.
Samardžija je podsjetila da su u toku bombardovanja stradala 153 civila, a više desetina je ranjeno.
Ona je napomenula da su prilikom bombardovanja upotrijebljene znatne količine osiromašenog uranijuma, što je uzrokovalo veliki broj malignih oboljenja i zagađenje životne sredine, te su posljedice vidljive i danas.
STEĆAK RODONAČELNIKU PAVLOVIĆA I NEKROPOLA PAVLOVAC
“Pale, grad koji baštini istorijsku tradiciju Pavlovića, odredili smo kao mjesto u kojem će biti smješten spomen-stećak Pavlu Radenoviću, rodonačelniku Pavlovića, autorsko djelo vajara Dragana Radenovića”, istakla je Samardžija.
Ona je dodala da je grad Istočno Sarajevo inicirao zaštitu i konzervaciju, kao i formiranje arheološkog parka na lokalitetu nekropole stećaka Pavlovac u Istočnoj Ilidži.
“Ova nekropola se izdvojila zbog visokog stepena ugroženosti, dislociranja stećaka, kao i njihovog nemarnog ponovnog vraćanja na lokalitet. Uz to, izgradnja poligona JNA osamdesetih dodatno je uticala na uništenje preostalih stećaka”, rekla je Samardžija.
KO ZABORAVI ISTORIJU OSUĐEN JE DA JE PONAVLJA
Samardžija je istakla da najdominantniji diskurs očuvanja kulture pamćenja pripada pitanju genocida nad srpskim narodom i 20. vijeku, koji je izrodio monstruozne metode uništenja i zatiranja civilizacija.
“Ne smijemo zaboraviti ni one vijekove u kojima smo i te kako prisutni, prije svega srednji vijek, porodicu Pavlovića, njene veze sa Kotromanićima i veze Kotromanića sa svetorodnom lozom Nemanjića. Prosto je – ko zaboravi istoriju osuđen je da je ponavlja”, smatra Samardžija.
Ona je izrazila uvjerenje da će sljedeći projekat spojiti ove vijekove pod svodom hrama Svetog prvomučenika i arhiđakona Stefana u rodnom mjestu Republike Srpske.
“Zaštitnik Kotromanića, postao je zaštitnik Republike Srpske. Ovaj hram biće svojevrsna oda Srpskoj, ali i retropektivno podsjećanje na naše slavne vijekove”, istakla je ova istoričarka.
Malo je naroda, ukazala je ona, koji se mogu pohvaliti da su ratovali rame uz rame sa Svetim Dimitrijem Solunskim, te podsjetila da je Srbe poznavanje crkvenog kalendara sačuvalo od međusobnog ubijanja u toku proboja “Koridora”, kao i da je u jeku ratnih dejstava osveštan krst za novi hram na Grbavici u prisustvu blaženopočivših patrijarha srpskog Pavla i patrijarha ruskog Aleksija Drugog.
“Takav je srpski narod, svetorodan, stradalan, jevanđeljski, samožrtvovan, narod koji nikada ne treba da zaboravi ko je i čije ga oči gledaju sa freski i sa ikona, a tu su lica i hiljade stradalih u 20. vijeku na području Sarajevsko-romanijske regije i stotine hiljada stradalih u BiH”, rekla je Samardžija Srni.
