Istoričar Draga Mastilović izjavio je da je više od vijeka prošlo od Sarajevskog atentata, a srpski narod u BiH kao da se nalazi na istim stajnim tačkama istorije, sa granicom na Drini, u zemlji koja je protektorat, najčešće nedobronamjernih stranaca.
Mastilović je Srni rekao da srpski narod, u grčevitoj borbi da se održi na ovim prostorima, brani institucionalni okvir Republike Srpske, kao posljednji garant opstanka “ostatka ostataka” srpskog naroda zapadno od Drine.
On je istakao da gotovo čitav 20. vijek izgleda kao “prazan hod” srpske istorije, u kome je srpski narod podnio milionske žrtve da bi živio slobodan, a ujedinjen je u jednom državnom okviru, braneći obje jugoslovenske države kao “najbolje i definitivno” rješenje svog nacionalnog pitanja, dok su drugi u njegovom okruženju, najčešće na srpskoj krvi i na srpskom etničkom prostoru, gradili svoju budućnost.
“Kada je u posljednjoj deceniji 20. vijeka počeo da izlazi iz te `jugoslovenske magle`, srpski narod nije ni shvatio da je već doživio demografski kolaps, da mu nedostaju milioni života, da su mu nacionalne teritorije rasparčane i otuđene, a nacionalna svijest rastrojena višedecenijskim poricanjem i samoporicanjem, a posebno sistematskim rasturanjem crkvene organizacije kao najznačajnijeg kohezionog faktora srpskog naroda”, rekao je Mastilović.
Zato je, naglasio je on Mastilović, srpski 20. vijek većim dijelom uzaludno potrošen i mora biti velika opomena i putokaz sadašnjim i budućim generacijama.
Pripadnik “Mlade Bosne” Gavrilo Princip ubio je 28. juna 1914. godine u Sarajevu okupatora – austrougarskog nadvojvodu, prestolonasljednika Franca Ferdinanda.
