Dijelovi 45. divizije Jugoslovenske armije, koji su progonili već razbijene njemačke i hrvatske jedinice, na današnji dan 1945. godine oslobodili su ustaški koncentracioni logor “Jasenovac”, u kome je ubijeno na stotine hiljada mahom Srba, Jevreja i Roma, ali i pripadnika drugih nacija.
Koncentracioni logor Jasenovac je bio najveći logor smrti u tadašnjoj Nezavisnoj Državi Hrvatskoj na prostoru okupirane Jugoslavije za vrijeme Drugog svjetskog rata.
Formiran je u avgustu 1941. godine u okolini istoimenog gradića, a uništile su ga ustaše aprila 1945. godine da bi sakrile svoje zločine.
“Radni logor Jasenovac”, kako ga naziva hrvatska državna administracija, bio je stratište za Srbe, Rome i Jevreje, svih uzrasta, polova, starosnih dobi, socijalnih, obrazovnih i drugih profila, kao i za partizane, pomagače i simpatizere Srba, Roma i Jevreja.
Sistem logora Jasenovac je bio zloglasan po varvarskim metodama i velikom broju žrtava.
Logor Jasenovac je bio prvi sistematski izgrađivani logorski kompleks na teritoriji Nezavisne Države Hrvatske, jedini koji je neprekidno djelovao sve do kraja njenog postojanja.
Jasenovac je bio najveći logor i po prostoru koji je zauzimao, po broju logoraša koji su kroz njega prošli i po broju žrtava koje su u njemu stradale. U njega su se upućivali ne samo muškarci, nego i žene i djeca.
Sistem koncentracionih logora Jasenovac osmislio je Vjekoslav Luburić, koji je bio i njegov prvi komandant.
Istoričar specijalizovan za Holokaust Gideon Grajf, autor izuzetno značajne monografije “Jasenovac – Aušvic Balkana – Ustaška imperija okrutnosti” ističe da je “Jasenovac balkanski Aušvic”.
Prema podacima Spomen-područja Donja Gradina, u zloglasnom logoru Jasenovac tokom Drugog svjetskog rata stradalo je 700.000 žrtava ustaškog zločina, među kojima je život izgubilo 500.000 Srba, 40.000 Roma, 33.000 Jevreja, 127.000 antifašista. U Jasenovcu je stradalo 20.000 djece.
