Piše: Ljubiša Malenica
Eskalacija krize u Ukrajini te otvoreni sukob između Ruske Federacije i kolektivnog Zapada pokrenuo je čitav niz procesa, kako regionalne tako i globalne prirode. Na samom početku sukoba imali smo priliku gledati izlive rusofobije širom Zapada, rusofobije tako plitko skrivene ispod površine da nije trebalo mnogo pa da se ova zamalo pa patološka mržnja ispolji na otvorenom, kako u Sjedinjenim Državama, tako i na zapadu Evrope.
U kontekstu ekonomije bili smo, i još uvijek to jesmo, svjedoci narastajuće krize u svim zapadnim državama, te i onim zemljama koje istorijski ne pripadaju Zapadu no koje su se vremenom uklopile u datu sferu, zahvaljujući prihvatanju zapadne društvene ideologije i političkog sistema. Najbolji primjeri ovakvih država su Japan i Južna Koreja. Prema proračunu američkih državnih organa, inflacija u Sjedinjenim Državama, za mjesec jun 2022. je iznosila rekordnih 9.1%, što predstavlja najveću stopu inflatornih kretanja u posljednjih 40 godina. Ovim zvaničnim ciframa se suprotstavljaju podaci koje na svojoj stranici „Šedou Government Stats“ (Shadow Government Stats) objavljuje ekonomista Valter „Džon“ Vilijams specijalizovan za ekonomsko izvještavanje državnih administracija.
Prema formulama za računanje inflacije koje su vlasti SAD-a koristile u osamdesetim godinama prošloga vjeka, a koje Vilijams i dalje upotrebljava, stvarna inflacija u Americi trenutno prevazilazi 15%. Uz ovu problematiku direktno je povezan porasti troškova života te opadanje kupovne moći stanovništva. Pored inflatornih problema, Vašington se suočava sa sve nestabilnijim tržištem i berzom koji pokazuju sve znake nove krize slične onoj iz 2008. godine. Pored ekonomski patnji, slabost američkog društva, koja je postala očigledna u posljednjih desetak godina, i dalje je prisutna, te se stiče utisak da samo postaje izraženija. Naime, prema rezultatima nedavnoga istraživanja, sprovedenog u SAD na uzorku od 8600 osoba, više od 50% ispitanika vjeruje da SAD-a predstoji novi građanski rat.
Na suprotnoj strani Atlantika situacija nije ništa bolja. Štaviše, kada se sagledaju relevantni pokazatelji, Evropska Unija se nalazu u daleko nezavidnije položaju nego li Sjedinjene Države. Nekoliko zemalja EU se već suočava sa zvaničnom inflacijom višom od 15%. Njemačka je, prvi put od 1991. zabilježila mjesečni trgovinski deficit dok se Francuska suočava sa inflacijom od 6.5%, prema zvaničnim izvještajima koje treba uzimati sa rezervom s obzirom da novousvojene metode mjerenja inflacije često prikazuju stepen koji je manji od stvarnoga.
Za zapadne države razvoj situacije na ratištu u Ukrajini je daleko od poželjnog te pokazuje, ako je suditi po trenutnom stanju, tendenciju ka pogoršanju. Nakon pregrupisavanja u Donbasu, ruske trupe praćene republičkim snagama su u potpunosti stavile Lugansku oblast pod svoju kontrolu te postepeno smanjuju kontrolu ukrajinskih snaga nad Donjeckom oblašću. Sva „čudesna“ oružja koje je Zapad dopremio Ukrajini do sada nisu se pokazala kao ništa više do oružani sistemi koji mogu, u pravim okolnostima kvalitetno dejstvovati, no koje ruske trupe uspješno neutrališu. Bez obzira govorili o turskim bajraktarima, francuskim samohodnim haubicama, kamikaza bespilotnicima, džavelinima, stingerima i čitavom sijasetu drugih, što manjih što većih oružanih sistema, niti jedan od njih nije uspio da pokaže kapacitete za dramatičnu promjenu toka sukoba.
Sa visokom dozom sigurnosti sada već možemo reći da su zapadna očekivanja od najopširnijih sankcija u istoriji iznevjerena, s obzirom da je ruska ekonomija pokazala neočekivan stepen otpornosti te da se Rusija, značajnim djelom, uspjela prilagoditi novostvorenim okolnostima na polju ekonomije. Nema potrebe niti smisla potcjenjivati opseg sankcija sa kojima se Mosvka suočava. Njihov, kako kratkoročni tako i dugoročni, uticaj neće biti zanemariv, no brzi krah ruske ekonomije koji su arogantne zapadne prestonice očekivale nakon uvođenja više od 11.000 pojedničanih sankcija je izostao.
U skladu sa svojom imperijalnom ideologijom izuzetnosti, Zapad je putem sankcija namjeravao pokazati silu nad Ruskom Federacijom, kao u mnogo navrata ranije, no ovaj put proces se odvijao umnogome drugačije. Nakon, grubo gledano, pet mjeseci ruskih vojnih operacija u Ukrajini, jasno je da zemlje Zapada, putem sankcija, Rusiju ne mogu kazniti bez istovremenoga nanošenja izuzetne, možda čak i kritične, štete sebi. U rastućem broju zapadnih medija sve češće se susreću naslovi koji se u suštini svode na tvrdnju da sankcije protiv Moskve ne djeluju.
Čak i oni zapadni mediji koji još uvijek dogmatski prate narativ da će sankcije slomiti rusku privredu, a možda čak i samu Rusiju, počinju da odišu očajem proisteklim iz stvarnosti koja se neumoljivo nameće, a ta stvarnost je sve sivija, posebno za Evropsku Uniju sa približavanjem zimskih mjeseci. Agonija evropskih država koje su prethodnu polovinu godine provele pokušavajući na sve načine da smanje sopstvenu „zavisnost“ od ruskih energenata, nadajući se da će tako ekonomski oštetiti Moskvu, jedino može postati intezivnija kada se uzme u obzir da je Rusija, kao odgovor, povećala izvoz svojih energenata u, prvenstveno, Kinu i Indiju, tržište od zamalo tri milijarde osoba. Ovoj grupi država se nedavno pridružila i Saudijska Arabija koja je u drugom kvartalu ove godine duplo povećala uvoz ruske nafte.
Pored sopstvenih potreba, dotične države istovremeno zarađuju značajne sume novca s obzirom da, isključivo zbog gluposti Brisela, energente kupljene od Rusije po dogovorenim i povoljnijim cijenama prodaju evropskim zemljama na otvorenom tržištu znatno skuplje. Krug evropskog idiotizma time biva zatvoren.
Ironija svih napora Zapada da putem brojnih paketa sankcija slome Rusiju ogleda se u činjenici da niti jedna zapadna država nije ostala pošteđena posljedica datih sankcija. Sjedinjene Države, bez obzira na semantiku državnog vrha, su ušle u recesiju koja se takođe čini sve izglednija i evrpskim prestonicama.
Nestabilnost na polju ekonomije prati sve izraženija politička nestabilnost širom država Zapada i njihovih satelita. Najsvježija žrtva maničnih napada na Mosvku je italijanski premijer, Mario Dragi koji je podnio ostavku na svoju funkciju nakon čega je predsjednik Italije raspustio parlament. Iako je Dragi dobio većinu u skupštini prilikom nedavnog glasanja o povjerenju, najznačanije desne partije Italije su odbile da učestvuju u samome glasanju. U zavisnosti od izvora, Dragijev postupak se objašnjava njegovom daljom nesposobnošću da zadrži stabilnu većinu u parlametnu ili pak kao pokušaj da se spasi spostvena koža s obzirom da su njegovi postupci, okarakterisani potpunom poslušnošću Briselu i Vašingtonu, doveli Rim u teško stanje u kojem se trenutno nalazi. Nezavisno od toga koji od ova dva scenarija prihvatimo, nezavisnog čak i od toga koji je od ova dva scenarija bliži istini, činjenično stanje jeste da Italiju čeka promjena čitavoga političkog vrha i stvaranje novoga parlamenta.
Britanski premijer Boris Džonson je prošao slično kao Marijo Dragi. Džonsonovu vladu je u periodu od samo dvadeset četiri sata napustilo više od trideset ministara i pomoćnika, među kojima su se istakli Sadžid Džavid i Rinši Sunak s obzirom da su prvi napustili Džonsona te da je u pitanju par ministara koji spadaju među najvažnije. Glavni razlozi kojima mediji pravdaju sudbinu Borisa Džonsona su „Partigejt“ skandal blisko praćen optužbama za seksualno zlostavljanje protiv jednog od ključnih ljudi iz Konzervativne partije, Krisa Pinčera, kojega je Džonson lično postavio na položaj u svojoj vladi.
Za razliku od kolega iz Italije i Velike Britanije, vlada Bugarske je pokazala daleko manju otpornost te se urušila u junu, samo šest mjeseci nakon što je oformljena. Prozapadna vlada bugarskog premijera Kirila Petkova je izgubila povjerenje u parlamentu nakon nesuglasica između političkih aktera po pitanju odnosa prema Rusiji, Sjevernoj Makedoniji, strukturi budžeta te rastuće inflacije.
Već navedenim državama možemo slobodno dodati i Estoniju, koja je vremenski gledano, zapravo prva na ovome spisku. Naime, estonska koaliciona vlada se raspala još početkom juna zbog, ako je suditi po raspoloživim informacijama, toga što nije bila sposobna usaglasiti mišljenja po pitanju socijalne politike.
Kao što vidimo, politička nestabilnost se postepeno širi evropskim kontinentom tako da nas ne treba iznenaditi jedna posebna istina, koja je već u prvim sedmicama ruske operacije postala očigledna, da bi potom bila potisnuta na periferiju pažnje javnosti i medija, uprkos njenoj izuzetnoj važnosti. Ono o čemu se izuzetno malo govori jeste munjevita brzina kojom su članice Evropske Unije predale svoj suverenitet u ruke Sjedinjenim Državama. Kao da je sačinjen od mokroga papira čitav narativ velikih evropskih država, sa posebnim naglaskom na Veliku Britaniju, Francusku i Njemačku, o neophodnosti samostalnog razvoja, suverenom djelovanju na globalnom planu te otklonu od američkih vanjskopolitičkih avantura urušio se u periodu od samo par sedmica.
Stepen slijepe ideološke poslušnosti koju su zemlje EU pokazale prema Vašingtonu može neupućenog posmatrača navesti na zaključak da su „samostalne“ države članice Evropske Unije istovremeno i savezne države u okviru SAD-a, ili da su pak lokalne evropske elite do te mjere zaražene ideologijom neoliberalizma da prosto niti žele (njima dati poredak odgovara) niti mogu razmišljati van balkonski ograničenih parametara datoga svjetonazora. Zarad interesa imperijalnog centra, a to je zasigurno Vašington, političari većine evropskih zemalja spremni su žrtvovati nacionalne interese i blagostanje sopstvenih nacija bez, po svemu sudeći, bilo kakvog obzira prema uticaju koji će takvo ponašanje imati na život običnoga čovjeka. Naravno, ne treba smetnuti s uma nikada da je većina trenutnih vođa na zapadu proizvod različitih škola i projekata Svjetskog Ekonomskog Foruma i Klausa Švaba kojima dobrobiti prosječnoga čovjeka, iz Evrope ili ostatka svijeta, nikada i nije predstavljala temeljnu vrijednost.
Potencijalno jedna od najboljih ilustracija kojima se opisuje patološka potčinjenost Evropske Unije Americi može se pronaći u nazivu članka Majkla Hadsona „Amerika je porazila Njemačku treći put u stotinu godina” (America defeats Germany for the third time in a century). Hadson je članak objavio 28. februara, odnosno samo četiri dana nakon početka ruske vojne operacije, u momentu kada su stvarne posljedice silnih sankcija mogle biti samo pretpostavljene. U trenutku pisanja ovih redova već je sasvim jasno da su Hadsonova opšta predviđanja bila ispravna, kao i sam naslov, posebno u svjetlu činjenice da su Sjedinjene Države u mnogo povoljnijoj situaciji u odnosu na svoje evropske satelite. Mazohistička evropska revnost u ispunjavanju zamisli Vašingtona, čiji je osnovni cilj bio nanošenje štete Rusiji, obila se o glavu prvenstveno samoj Evropskoj Uniji.
Ekonomska kriza, sa prolaskom vremena samo postaje izraženija i čini se neminovnim da će u jednom trenutku prerasti u društvene nemire, kakve možemo trenutno gledati u Holandiji, Italiji i Francuskoj. Već sada se u značajnom broju evropskih zemalja raspravlja o mjerama štednje i restrikcijama, kako u pogledu korištenja energije za potrebe samih građana, tako i za potrebe industrijske baze i ekonomije. Nezadovoljstvo građana, kako u Sjedinjenim Državama tako i u okvirima Evropske Unije, uočljivo je duže vremena i kao što je spomenuto ranije u tekstu, ovo nezadovoljstvo je koštalo već četiri evropske vlade, pri čemu nije na odmet takođe istaći da je u Francuskoj trenutni predsjednik Makron izgubio većinu u parlamentu. Najnoviji rezultati konsultantske kompanije Morning Konsalt (Morning Consult), od 28. jula, koja već duže vremena prati stepen popularnosti šefova značajnijih država, pokazuju da samo Marijo Dragi i Magdalena Anderson, iz Švedske, uživaju većinsku podršku u okviru svojih država. Sve ostale političke vođe u Evropskoj Uniji bilježe izuzetno nizak stepen povjerenja. Ovakvi rezultati samo idu u prilog teze o rastućoj društvenoj nestabilnosti unutar evropskih država.
Kada uzmemo sve navedeno u obzir, moguće je da će predstojeću krizu evropske ekonomije pratiti pad životnog standarda i smjena trenutnih političkih elita. Kada se posmatra iz ove perspektive, trenutni sukob u Ukrajini gubi svoju regionalnu prirodu i zapravo prerasta u svojevrsni rat između Moskve i Vašingtona za samu Evropu, gdje se stiče utisak da Sjedinjene Države igraju na kratki rok dok Rusija povlači poteze s ciljem trijumfa na duži rok.
Autor je u nekoliko ranijih tekstova istakao značaj koji Evropa, odnosno kontrola nad istom, ima za Sjedinjene Države. Od početka devedesetih pa sve do danas, uticaj Vašingtona se proširio duboko na istok kontinenta čime je odskočna daska za američke imperijalne ambicije i planove, bez obzira govorili o vojnim agresijama ili pak o izvođenju obojenih revolucija, u značajnoj mjeri proširena i učvršćena. U pogledu meke moći, nije Evropa ta koja utiče na Sjedinjene Države već obratno. Već sada možemo govoriti o svojevrsnoj amerikanizaciji Zapadne Evrope, a djelimično i istočnog dijela kontinenta. Ponašanje trenutnih evropskih elita, od 24. februara do danas, jasno je pokazalo da su one čvrsto svoju sudbinu povezela sa sudbinom same Amerike.
Njihova namjera je bila i ostala da sopstvene države i narode, putem čitavog niza pravnih propisa i uvezenih društvenih normi, takođe povežu sa sudbinom globalne američke imperije. Od samih Evropljana, ako se uopšte u običnog čovjeka može položiti ikakva nada, zavisi hoće li u tišini i pokorno pratiti svoje „izabrane“ vođe na putu ka transformaciji većine evropskih zemalja u deindustrijalizovane distopije obilježene, za sada još uvijek kamufliranim, totalitarizmom, siromaštvom i nazadnošću. Urednik jednog od najvećih njemačkih listova, Di Velta (Die Welt), krajem jula je upozorio da se Njemačka kreće ka „ogromnoj energetskoj krizi“ zbog rekordno visokih cijena gasa i električne energije. Ovo se sve dešava u zemlji koja, opravdano ili ne, već par decenija slovi kao ekonomski motor Evrope. Svi znamo šta se desi kada motor prestane da radi.
Potčiniti Evropsku Uniju, politički i ekonomski, može samo biti od koristi Sjedinjenim Državama. Bez obzira na nesumnjivi stepen meke moći koji Vašington ispoljava nad Evropom, američke vojne baze na evropskom tlu su stvarni izvori američke moći i sposobnosti njene projekcije na prostoru Evroazije. S druge strane, kada govorimo o ekonomskoj sferi, ne treba smetnuti s uma 2018. godinu i bivšeg američkog predsjednika Donalda Trampa koji je na glas rekao ono što većina u Americi drži za sebe, a to je činjenica da su Evropljani zapravo konkurenti Sjedinjenim Državama na polju globalne ekonomije.
Kao što to obično biva, trenutni put kojim se Evropska Unije kreće nije i jedini mogući. Alternativa sadašnjoj političkoj dogmi u Evropi postoji, no evropske elite na nju reaguju u istom maniru u kojem čitav niz mitoloških čudovišta reaguje na sunčeve zrake, odnosno, blago rečeno, izaziva izraženu alergijsku reakciju. Ovo je sasvim razumljivo s obzirom da čitava ideja, koja se nudi kao alternativa, počiva na drugačijim temeljnim pretpostavkama te da se Ruska Federacija javlja kao jedan od glavnih zagovornika ovoga alternativnog organizovanja. U pitanju je mnogo puta spominjana ideja ruskog predsjednika Vladimira Putina o Velikom Evroazijskom Partnerstvu koje bi se, slikovito opisano, protezalo od Lisabona do Vladivostoka, u nekim verzijama od Lisabona do Šangaja.
Za one koji prate geopolitička dešavanja u Aziji, sa posebnim naglaskom na posljednjoj deceniji, nije teško uočiti da evroazijski integrativni procesi obuhvataju više, u znatnoj mjeri, komplementarnih političkih i infrastrukturnih projekata. Kineska Inicijativa Pojasa i Puta, koja cilja da poveže Kinu sa čitavim nizom azijski država prije nego li stigne do Evrope logično se naslanja na tek uspostavljeni Sjever-Jug Transportni Koridor koji povezuje Moskvu, putem Kaspijskog mora i Irana, sa Indijom. Pored ovoga novog trgovinskog pravca Rusija ulaže znatne napore u razvoj Sjevernog Pomorskog Puta koji bi u skoroj budućnost trebao da bude čitave godine dostupan za međunarodni teretni saobraćaj. Prema raspoloživim podacima, period putovanja brodova koji putuju ovom rutom do Evrope je smanjeno za 30-40%, u zavisnosti od geografskog položaja, što direktno utiče na troškove prevoza i održavanja.
U pogledu političkih integracija, nekoliko preklapajućih blokova se do sada iskristalisalo u svojoj ulozi glavnih nosioca evroazijskog integracionog procesa. Dati blokovi su Evroazijska Ekonomska Unija, Šangajska Organizacija za Saradnju, Organizacija Dogovora o Kolektivnoj Sigurnosti te BRIKS. U većini ovih organizacija Rusija i Kina se pojavljuju kao bitni članovi, te zajedno sa drugim velikim državama kao što su Indija, Brazil, Južna Afrika osiguravaju značajan stepen, ne samo preklapanja interesa i zamisli ovih organzacija, već i postojanja njihovoga uticaja u dijelovima svijeta izvan evroazijskog superkontinenta, kao što su Afrika i Južna Amerika.
Jedna, možda i najvažnija osobina, iz perspektive ideološkog temelja svih evroazijskih integracija, ogleda se u nastojanju da se naglasak ovih procesa stavi na ekonomski razvoj, s ciljem kako jačanja industrijske baze i eksploatacije raspoloživih resursa tako i podizanja životnog standarda građana. Insistiranje na postojanju određenog oblika političkog uređenja, kao jedinog pogodnog, unutar država članica je nepostojeće. Odsutni su i različiti oblici kulturne kolonizacije, koje Evropska Unija aktivno koristi kako bi oblikovala zajednice unutar država članica i država kandidata u skladu sa briselskom vizijom onoga što bi zapravo Evropa trebala biti, kontinent bez nacija, lišen sjećanja na prošlost, bez razmišljanja o budućnosti, gdje su osobe svedene na potrošački ciklus sadašnjosti.
Iz perspektive zapadnih analitičara, u okviru isprepletene mreže ranije spomenutih organzacija, međusobno sarađuju Rusija i Kina, koje su na Zapadu definisane kao autokratije, Iran, definisan kao teokratija, te Indija i Pakistan, definisani kao demokratije. Uprkos ovim razlikama, a razlike svakako postoje, saradnja u oblasti politike i ekonomije je između ovih aktera postignuta upravo na temeljima zajedničkih ciljeva i interesa na evroazijskom prostoru.
Značajan broj analitičara u trenutnim događajima vidi konačni raskid između Evropske Unije i Ruske Federacije. Nesumnjivo je da su mnoge spone pokidane. Mnoge evropske zemlje, ako je suditi po njihovom odnosu prema ruskoj kulturi, sportistima, jeziku i slično, očigledno pate od nekih dubljih fobija ili kompleksa kada govorimo o Rusima. Kada pogledamo stepen vazalizacije zemalja EU interesima Sjedinjenih Država čini se ispravnije govoriti o Savezu Američkih Kolonija u Evropi nego li o Evropskoj Uniji kao nekakvoj suverenoj evropskoj suprastrukturi. I pored svega navedenog, od geografske stvarnosti se pobjeći ne može. Evropa čini najzapadniji dio Evroazije, prirodno se nastavlja na sve velike transportne projekte koji se trenutno razvijaju na prostoru Azije i čini njihov logični završetak, odnosno povratnu tačku s obzirom da je čitava supertransportna mreža, koja bi prekrila evroazijsko prostranstvo, zamišljena kao sistem unutar kojeg robe ne putuju samo od jednog kraja ka drugome već u kojem one cirkulišu.
Pred Evropom, možda je bolje reći evropskim nacijama, sada se nalazi izbor. Evropske elite su svoj izbor već napravile. To je izbor koji je na ulice Francuske, Britanije, Holandije, Italije, a uskoro najvjerovatnije i Njemačke, izveo hiljade Evropljana nezadovoljnih izborom koji je načinjen u njihovo ime, no bez njihovoga učešća. Narodi Evrope mogu u tišini da izaberu viziju Klausa Švaba i njegovih zagovornika nove zelene energije, koja usput budi rečeno nije ništa drugo do još jedna obmana, te da u skladu sa motom Svjetskog Ekonomskog Foruma, posjeduju ništa i budu sretni. S druge strane, Evropljanima se pruža izbor smjene trenutnih političkih garnitura, i s njima, njihove ideologije. Da bi zemlje Evrope postigle potpunu suverenost neophodan je otklon od politike „žrtvovanja“ za interese Sjedinjenih Država. Kriza u Ukrajini je najbolje pokazala visoku cijenu ovakvoga ponašanja, čiji lavovski dio snose članice Evropske Unije. U okviru ovoga izbora, saradnja u evroazijskoom prostranstvu se čini logičnom. U kontekstu evropske politike, demonstracija suverenosti ne mora biti čak niti otvorena podrška Moskvi već prosto uvažavanje i zadovoljavanje sopstvenih interesa.
U vremenima koja postaju sve turbulentnija za Evropsku Uniju možda postoji mogućnost za rapidan industrijski razvoj onih evropskih država koje su ostale u prijateljskim odnosima sa Ruskom Federacijom, pri čemu autor prvenstveno misli na Srbiju i Mađarsku, eventualno i Bosnu i Hercegovinu. Kao što smo do sada mogli nebrojeno puta čuti, Njemačka, no i evropska industrija počivaju na ruskom gasu i nafti. Za sada se čini da je količinu energenata koju Rusija pruža Evropi nemoguće zamijeniti. Srbija je zamalo pa jedina država na čitavom kontinentu koja je, na osnovu ugovora sa Moskvom, sebi osigurala gas po cijenama daleko nižim od onih na otvorenom tržištu.
U zavisnosti od izvora, cijena ruskog gasa za Srbiju se kreće od 350, 400 do 600 dolara za hiljadu kubnih metara. Povoljnija cijena gasa, od 350 dolara, je ona koju je predsjednik Aleksandar Vučić spominjao neposredno prije potpisivanja novoga trogodišnjeg ugovora sa Rusijom. Polovinom jula, kada je potrošnja generalno gledano umanjena, sa posebnim naglaskom na grijanje, hiljadu metara kubnih gasa je koštalo 1.900 dolara. Sa dolaskom hladnijeg vremena, može se očekivati samo dalji rast cijena i sve izraženiji pritisak na evropsko stanovništvo i industriju. Već sada 200 njemačkih dobavljača energije najavljuje porast cijena od oktobra ove godine dok se njemačka industrija susreće sa novim izazovima kako se količine ruskog gasa u Sjevernom Toku 1 smanjuju.
Sa ranije navedenom cijenom gasa, Srbija ne može a da ne bude konkurentna svim drugim zemljama u okviru EU. Moguće je da se Beogradu, zajedno sa Mađarskom i BiH, pruža jedinstvena prilika za brzu industrijalizaciju putem pružanja jeftine energetske osnove pod uslovima koje bi diktirala Srbija, a koji bi svakako trebali da obuhvataju prenos relevantnih tehnologija, zapošljavanje domaćih radnika, osiguravanje njihovoga pravnog statusa i primanja, saradnju sa domaćim firmama, obuku domaćih kadrova te daleko ograničenije ustupke od strane srpskih vlasti, nego li do sada. Njemačkim firmama je u interesu da nastave poslovanje s obzirom da je u interesu njihovih vlasnika da nastave zarađivati velike sume novca. Ova pohlepa zapadnjaka može biti upregnuta na sličan način, iako u daleko skromnijem obimu, na koji je to učinila Kina kada je jednim potezom sebe pretvorila u proizvodni centar planete te lišila Sjedinjene Države industrijske baze, ili bar njenoga značajnog dijela, bez ispaljenog metka. Ne treba imati zabluda, Kina trenutno zauzima poziciju koju zauzima jer su američki oligarsi svojevoljno pomogli Peking kada su odlučili da im je profit važniji od dobrobiti američkog radnika. Zašto plaćati jednoga Amerikanca, kada za istu sumu može biti plaćeno više kineskih radnika. Sve je ovo sasvim normalno u kapitalizmu i trenutno se nazire mogućnost da bi Mađarska, Srbija i BiH evenutalno mogle pronaći sopstvenu korist u teškim vremenima koja dolaze za Brisel.
Po svemu sudeći, pred Evropljanima je teška zima no istovremeno relativno lagan politički izbor. U trenutku kada se globalni poredak mijenja, evropski narod mogu iznova ostati odani trenutnom statusu kvo, koji ih svake godine u svakom pogledu čini sve slabijima, ili pak mogu izabrati put kojim do sada nisu kročili i koji će zahtijevati prilagođavanje, no koji pruža mogućnost da će Evropa kao zaseban entitet opstati. Ukrajinska kriza je sasvim otvoreno pokazala jaz između interesa „evropskih“ elita i potreba evropskih naroda. Iz perspektive samih Evropljana sadašnji trenutak se nameće kao najpogodniji za političku promjenu, no ako se zadovolje svojim pasivnim ponašanjem, kao do sada, nije nemoguće da ih sam razvoj događaja primora na postupke daleko bolnije i teže.
